Khủng Hoảng Lương Hưu: Ai Là Người Gánh?

Nếu bạn bỏ lỡ những bài viết hay nhất gần đây:

• Kinh Tế Mỹ: Khả Năng Suy Thoái 2026?

• Oscar Health: Liệu Có Hồi Sinh?

• SỰ CHIA RẼ CỦA FOMC VÀ BÀI TOÀN LÃI SUẤT 2026

• NVIDIA: Có Còn Khả Năng Đi Tiếp?

• Tạp Chí Phố Wall - Giới Thiệu Dịch Vụ Mới

• New Zealand: Thiên Đường Hay Bẫy Thu Nhập Trung Bình?

• AI, Việc Làm & Cảm Giác “Dead Inside”

Ở thế kỷ 20, pension (hệ thống lương hưu) được xem là một trong những cam kết kinh tế – xã hội quan trọng nhất của các quốc gia phát triển.

Người lao động làm việc, đóng góp vào hệ thống trong suốt sự nghiệp của mình, và khi về già, xã hội – thông qua nhà nước – sẽ bảo đảm cho họ một mức thu nhập tối thiểu để duy trì cuộc sống.

• Đó không chỉ là chính sách phúc lợi, mà còn là lời hứa dài hạn giữa các thế hệ.

Vấn đề nằm ở chỗ lời hứa này được xây dựng trong một bối cảnh nhân khẩu học hoàn toàn khác.

• Khi các hệ thống lương hưu ra đời, tuổi thọ thấp hơn đáng kể, tỷ lệ sinh cao, và lực lượng lao động tăng trưởng đều đặn.

• Ngày nay, những giả định đó không còn đúng.

  • Tuổi thọ toàn cầu đã tăng thêm khoảng 30 năm kể từ 1950

    

  • Tỷ lệ sinh tại gần như mọi nền kinh tế phát triển đều giảm liên tục

  • Đến năm 2050, cứ 6 người trên thế giới thì sẽ có 1 người trên 65 tuổi, tăng từ tỷ lệ 1/11 hiện nay

    

Hệ quả là một bài toán ngày càng mất cân đối: ngày càng ít người đi làm phải gánh ngày càng nhiều người đã nghỉ hưu.

• Tại Mỹ, tỷ lệ người lao động trên mỗi người nghỉ hưu đã giảm từ 16 vào thập niên 1950 xuống còn dưới 3 hiện nay.

  

• Nhật Bản đã mất hơn 13 triệu người trong độ tuổi lao động kể từ giữa thập niên 1990.

• Tại Pháp, chi tiêu cho pension đã chiếm khoảng 14% GDP.

  

→ Những con số này cho thấy vấn đề không còn mang tính lý thuyết, mà đã trực tiếp gây áp lực lên ngân sách và sự ổn định tài khóa.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính rằng đến năm 2050, khoảng cách giữa nhu cầu thu nhập khi nghỉ hưu và lượng tài sản thực tế được tích lũy để chi trả có thể lên tới 400 nghìn tỷ USD – nhiều lần quy mô của nền kinh tế toàn cầu hiện tại.

Dù vậy, pension vẫn là một trong những chủ đề mà các chính phủ ít sẵn sàng đối mặt nhất, bởi mọi phương án cải cách đều đồng nghĩa với việc người dân phải làm việc lâu hơn, đóng góp nhiều hơn, hoặc chấp nhận nhận ít hơn.

Trong bài viết này, Viet Hustler sẽ cùng bạn đọc phân tích vì sao hệ thống pension đang gặp khó khăn, những quốc gia nào đang ở trong trạng thái rủi ro cao hơn cả, cùng những giải pháp đang được thử nghiệm trên phạm vi toàn cầu.

1. PAYG: Cách hệ thống lương hưu hoạt động và cú xoay trục của cấu trúc dân số

2. Những điểm nóng trên bản đồ pension toàn cầu

3. Rào cản chính trị trong cải cách hệ thống lương hưu

4. Các lời giải đang được thử nghiệm